CRO – Co to jest? Kogo dotyczy? Jakie obowiązki nakłada?

Przedsiębiorco, jeśli posiadasz klimatyzatory, urządzenia chłodnicze lub serwisujesz klimatyzatory samochodowe to musisz posiadać konto w Centralnym Rejestrze Operatorów (CRO).
 
Ustawa z 15 maja 2015 roku o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2065), zwana dalej „ustawą” reguluje obowiązki operatorów systemów klimatyzacyjnych, chłodniczych i systemów przeciwpożarowych w zakresie stosowania, obrotu i sprawozdawczości dotyczącej f-gazów i substancji zubożających warstwę ozonową. Reguluje ona obowiązki podmiotów (operatorów) prowadzących działalność gospodarczą w zakresie produkcji i usług związanych ze stosowaniem substancji zubożających warstwę ozonową lub fluorowanych gazów cieplarnianych oraz pozostałych fluorowanych gazów cieplarnianych, oraz obowiązki podmiotów użytkujących produkty i urządzenia zawierające te substancje lub gazy, np. klimatyzatory, urządzenia chłodnicze.

Kogo dotyczy nowa ustawa?
Operatorem urządzenia klimatyzacyjnego, chłodniczego lub systemu ochrony przeciwpożarowej jest każda osoba fizyczna lub prawna sprawująca faktyczną kontrolę nad technicznym działaniem urządzenia lub systemu. Obrót czynnikami chłodniczymi jest kontrolowany poprzez Bazę Danych do Sprawozdań (BDS). CRO i BDS są bazami danych zarządzanymi przez Biuro Ochrony Warstwy Ozonowej i Klimatu (BOWOiK) mieszczące się w Instytucie Chemii Przemysłowej im. Ignacego Mościckiego w Warszawie (IChP). Operator urządzenia, będący jego właścicielem lub użytkownikiem, dokonuje rejestracji do systemu CRO. Zobowiązany jest on do kontrolowania stanu technicznego urządzenia oraz podejmowania decyzji, odnośnie spraw finansowych z nim związanych. W bazie tej wpisywane są urządzenia zawierające, zarówno substancje kontrolowane (3 kg lub więcej), jak i f-gazy (5 ton ekwiwalentu CO2 lub więcej). Karty urządzeń należy założyć również dla agregatów w samochodach ciężarowych chłodniach i przyczepach chłodniach.
W Centralnym Rejestrze Operatorów Urządzeń i Systemów Ochrony Przeciwpożarowej (dalej CRO), gromadzone są Karty Urządzeń oraz Karty Systemów Ochrony Przeciwpożarowej, o których mowa w art. 14 ww. ustawy. Operatorzy zarejestrowani w Systemie muszą prowadzić na formularzach on-line w Systemie Karty Urządzeń oraz Karty Systemów Ochrony Przeciwpożarowej. Operator ma obowiązek założyć kartę w CRO do 15 dni od daty dostarczenia lub uruchomienia urządzenia. Niewypełnienie tego obowiązku będzie objęte karą administracyjną od 600 zł do 4500 zł (art. 48 pkt 5-9).

Jak zarejestrować się w CRO?

1. Do rejestracji w CRO nie są potrzebne żadne uprawnienia ani certyfikaty. Rejestracja odbywa się poprzez stronę internetową instytutu chemii przemysłowej, zwanego dalej „ichp” (www. ichp.pl/F-Gazy-CRO). W formularzu podajemy informacje na temat przedsiębiorcy, tj.:
   1. czy operatorem jest osoba fizyczna lub osoba prowadząca działalność gospodarczą,
   2. w przypadku gdy operatorem jest spółka – nazwa spółki, NIP, adres siedziby operatora,
   3. dane głównego administratora konta – musi to być osoba zatrudniona przez przedsiębiorcę. Osoba wypełniająca formularz rejestracyjny w imieniu operatora, podając swoje dane staje się administratorem konta operatora. Administratorem konta danego Operatora może być właściciel firmy/gospodarstwa, osoba uprawniona do reprezentacji firmy lub instytucji widniejąca w KRS. W przypadku gdy administratorem konta nie będzie osoba mająca umocowanie wynikające z wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) potrzebne jest pełnomocnictwo, które dodaje się w formie zeskanowanego pliku pdf.
2. Po wysłaniu formularza rejestracyjnego na podany przez nas podczas rejestracji adres e-mail zostanie wysłany link aktywujący konto.
3. Od momentu aktywowania konta przedsiębiorca jako administrator ma możliwość rozpoczęcia pracy i otrzymuje uprawnienia pozwalające m.in. na dodawanie nowych kart urządzeń, wypełnianie i edytowanie już założonych kart, dodawanie nowych użytkowników.

Jakie urządzenia podlegają pod przepisy nowej ustawy?
Przepisy obejmują systemy chłodnicze, klimatyzacyjne lub systemy ochrony przeciwpożarowej, które określono w rozporządzeniu  Parlamentu Europejskiego (UE) Nr 517/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych.
Ustawa reguluje także zasady przeprowadzania przeglądów systemów klimatyzacyjnych, wentylacyjnych i ochrony przeciwpożarowej. Serwisant, posiadający certyfikat z danymi osobowymi, wypełnia kartę urządzenia udostępnioną przez operatora i wpisuje wykonane operacje.
Rozsądnie podpisać umowę serwisową z firmą, której pracownikiem jest dana osoba. Zapewni to bezpieczeństwo, że obsługa i wpisy będą dokonywane rzetelnie i zgodnie z obowiązującym prawodawstwem. Inaczej wygląda sytuacja, gdy urządzenia serwisowane są przez kilka firm. W takim przypadku lepiej jest, aby administratorem i osobami kontaktowymi byli pracownicy operatora.

Zmiana nomenklatury z kg na EqCO2
Nowelizacja jako punkt odniesienia wprowadza wielkość napełnienia określoną przy użyciu ekwiwalentu CO2, a nie jak było wcześniej ilości kilogramów f-gazów. Rozporządzenie 517/2014 wymusza podawanie wagi napełnienia urządzenia czynnikiem chłodniczym w tonach ekwiwalentu dwutlenku węgla (t EqCO2), a nie w kilogramach. Wartości 3 kg, 30 kg i 300 kg – to stare progi, od których zależą różne obowiązki operatorów. W nowelizacji ustawy usankcjonowane będą zmodyfikowane progi – wynoszące odpowiednio 5t EqCO2, 50t EqCO2 i 500t EqCO2. Dla każdego czynnika chłodniczego, progi te mają inną wartość wyrażoną w kilogramach. W tabeli 1. przedstawione zostały przykłady dla kilku najpopularniejszych w Polsce F-gazów.

Tabela 1. Ilość ton ekwiwalentu CO² w odniesieniu do masy czynnika dla przykładowych f-gazów:

*GWP oznacza współczynnik ocieplenia globalnego

Jak często musimy robić przeglądy urządzeń? Większa częstotliwość kontroli szczelności urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych
Nowelizacja ustawy jako punkt odniesienia wprowadza wielkość napełnienia urządzenia określona przy użyciu ekwiwalentu CO², a nie jak było wcześniej ilości kilogramów f-gazów. Warto upewnić się ile czynnika, wyrażonego w wartościach ekwiwalentu CO², zawierają urządzenia i sprawdzić jak często należy realizować przeglądy szczelności i czy częściej niż dotychczas. Na przykład – instalacja o napełnieniu 15 kg R404A (tj. 58,8t EqCO²) zgodnie ze starymi przepisami wymagała kontroli nie rzadziej niż co 12 miesięcy, a wg Rozporządzenia 517/2014 i znowelizowanej ustawy – co najmniej raz na 6 miesięcy.

Tabela 2. Wymagana częstotliwość dokonywania kontroli szczelności dla urządzeń chłodniczych zawierających F-gazy według Rozporządzenia (UE) 517/2014 i ustawą F-gazową:

Kontrola szczelności jest najważniejszym działaniem zmierzającym do ograniczenia niekontrolowanej emisji czynników chłodniczych do środowiska. Każda przeprowadzona kontrola szczelności powinna być wprowadzona do karty urządzenia w systemie CRO. Częstotliwość kontroli uzależniona jest od ilości czynnika chłodniczego w instalacji. Niewypełnienie tego obowiązku pod względem wycieków urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych, pomp ciepła oraz agregatów samochodów ciężarowych chłodni przez certyfikowany personel (certyfikat F-gazowy), będzie objęte karą administracyjną od 4000 zł do 15000 zł (art. 48 pkt 19, 20 ww. ustawy).Do karty urządzenia wpisujemy tylko te czynności, które dotyczą ingerencji w czynnik chłodniczy np. dopełnienie, odzysk, wymiana czynnika, otwarcie obiegu oraz kontrolę szczelności.

Mniejsze urządzenia też wymagają wpisu w CRO
W Centralnym Rejestrze Operatorów (CRO) zgodnie z nowelizacją będą musiały być wpisane także niektóre mniejsze urządzenia, zawierające czynnik chłodniczy w ilości co najmniej 5 ton ekwiwalentu CO2 (t EqCO2), lecz mniej niż 3 kg, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 517/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych. Od tego poziomu urządzenie podlega obowiązkom założenia dokumentacji w CRO i wykonywania kontroli szczelności. Ten obowiązek może więc dotyczyć m.in. sporej liczby małych klimatyzatorów typu „split”, jak również wielu starszych witryn chłodniczych typu „plug-in” w marketach. Dotychczas system CRO przyjmował tylko sprzęt zawierający 3 kg lub więcej czynnika chłodniczego.
Uwaga! Obowiązkowe przeglądy obejmą urządzenia, które zawierają od 5 ton ekwiwalentu CO². Oznacza to, że wiele urządzeń, które w ogóle nie podlegały obowiązkowi kontroli według "starej" ustawy (zawierały do 3 kg czynnika chłodniczego), jest teraz objętych tym obowiązkiem! 5 ton ekwiwalentu CO2 odpowiada: 1,28 kg czynnika R404A, 2,40 kg czynnika R410A i 2,82 kg czynnika R407C.

W przypadku braku rejestracji kontrolerzy będą mogli nakładać kary za brak karty urządzenia od 600 do 4500 zł. Wysokość kary zależy m.in. od wpływu na środowisko, dotychczasowej działalności podmiotu, który popełnił naruszenie, oraz jego skutków. Wgląd do kart mają wyznaczeni pracownicy Instytutu Chemii Przemysłowej oraz Inspektorzy Ochrony Środowiska podczas przeprowadzanej kontroli. Karta z uaktualnionymi wpisami powinna być zapisana w pliku.pdf i przechowywana w celu udostępnienia podczas przeprowadzanej kontroli WIOŚ.

Pamiętaj!
Od 1 stycznia 2020 r. – według Rozporządzenia UE w sprawie F-gazów - obowiązuje zakaz stosowania czynników chłodniczych o współczynniku ocieplenia globalnego (GWP) powyżej 2500 do serwisowania lub konserwacji urządzeń chłodniczych o wielkości napełnienia czynnikiem chłodniczym równej 40t ekwiwalentu CO2 lub większej (tj. m. in. czynnik R404A, R507). Zakaz ten dotyczy również nowych czynników chłodniczych zakupionych przed 1 stycznia 2020 r.
Czynnikiem chłodniczym, który jest najbardziej przyjazny dla środowiska, a jednocześnie zapewnia wysoką wydajność i bezpieczeństwo użytkowania jest czynnik chłodniczy R32. I to właśnie ten typ czynnika będzie obowiązkowo stosowany w klimatyzatorach po 2025 r.